Đam Mê: Ngọn Lửa Thành Công Hay Chiếc Bẫy Cảm Xúc? 

🔥 “Hãy cứ đam mê, hãy cứ dại khờ!” – câu nói nổi tiếng của Steve Jobs đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ. Người ta tung hô những ai “sống hết mình vì đam mê”, ca ngợi những câu chuyện thành công từ những người dám bước ra khỏi vùng an toàn để theo đuổi ước mơ. Đam mê được khoác lên mình một lớp áo hào nhoáng, như thể ai tìm thấy được  đam mê sẽ tự động chạm tay đến thành công, giàu có và hạnh phúc. 

🌟 Nhưng liệu đam mê có thực sự “màu nhiệm” như thế? Thực tế có nhiều người dành cả thanh xuân để theo đuổi ước mơ, nhưng sau cùng nhận ra, đam mê thôi là chưa đủ. Hay cũng có những người rơi vào chiếc bẫy cảm xúc mạnh mẽ của đam mê, rồi mải miết đi tìm “đam mê đích thực”, để rồi chẳng bao giờ dám bắt đầu bất cứ điều gì. Khi không còn cảm giác hứng thú ban đầu, họ lại bỏ cuộc và đi tìm một niềm đam mê mới, mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn mà không có bất kỳ sự tiến triển nào. 

🚨 Có những quan niệm nếu như không hiểu thấu đáo sẽ nhìn đam mê theo hướng ảo tưởng: 

• “Hãy cứ theo đuổi đam mê, tiền bạc và thành công sẽ tự đến” – đây có lẽ là quan niệm lãng mạn nhất về đam mê. Chúng ta thường nghe những câu chuyện về những người bỏ ngang công việc nhàm chán để theo đuổi đam mê và rồi đạt được thành công rực rỡ. 
• Hay “Chỉ làm điều mình đam mê mới hạnh phúc” –  nhiều lầm tưởng rằng khi làm điều mình yêu thích, mỗi ngày đều sẽ tràn đầy cảm hứng và động lực. Hoặc nếu như làm một công việc ban đầu không hứng thú thì chắc đó không phải là đam mê không đáng để tiếp tục. 

Vậy đam mê là kẻ có lỗi hay chính cách chúng ta đang nhìn về đam mê đang có vấn đề? 

📌 Tác giả Angela Duckworth, trong nghiên cứu về yếu tố quyết định thành công, đã khẳng định: Đam mê và kiên trì là hai yếu tố cốt lõi. Do đó có thể thấy đam mê rất quan trọng và con người chúng ta cần nó. 
Câu hỏi tiếp theo cần đặt ra: vậy đam mê là gì hay cụ thể hơn làm thế nào để tìm thấy đam mê với công việc. 
Tác giả đã khái quát rất sâu sắc: “Đam mê với công việc chỉ là sự phát hiện nhỏ, tiếp theo đó là sự phát triển và rồi mới đến dấn thân trọn đời vào đam mê”. Đây là một quá trình ba giai đoạn, chứ không phải một khoảnh khắc “định mệnh” mà ai đó chỉ cần tìm thấy là lập tức thành công. 

🔍 1. Đam mê không phải là thứ có sẵn – Nó cần thời gian để được tìm thấy 
Khi còn nhỏ, chúng ta không thể ngay lập tức biết mình sẽ làm gì trong tương lai. Việc khám phá sở thích và hướng đi sự nghiệp là một quá trình dài, thậm chí kéo dài đến tuổi trưởng thành. Có những người phát hiện ra đam mê từ rất sớm, nhưng phần lớn phải thử nghiệm nhiều thứ khác nhau trước khi tìm thấy điều họ thực sự muốn theo đuổi. 

🔍 2. Đam mê không phải là một ý tưởng – Nó được hình thành từ trải nghiệm thực tế 
Đam mê bắt đầu bằng sự yêu thích đối với việc bạn làm nhưng có một sự thật là người ta không phát hiện ra sở thích bằng cách tưởng tượng hay ngồi chờ đợi điều gì đó xảy đến. Hay ở chiều ngược lại bạn cũng không thể ép bản thân ích cái gì đó.  
Quá trình phát hiện sở thích rất hỗn độn khi mà sự tương tác với thế giới bên ngoài tạo ra các kích thích hoặc tình cờ thu hút điều gì đó và rồi điều đó trở thành sở thích của bạn.  
Có một nghịch lý là khi vừa bắt đầu quan tâm đến cái gì đó bạn thậm chí không thể nhận ra điều gì đang diễn ra. Nên là khi mới quan tâm đến điều gì đó ta chúng ta có xu hướng tự hỏi cái này có phải đam mê của mình không? hay liệu mình đã tìm thấy đam mê hay chưa? Việc lăn tăn với những câu hỏi như vậy cũng là điều bình thường, quan trọng là chúng ta ý thức được trải nghiệm đa dạng giúp mang đến câu trả lời thực tế cho việc bản thân mình thích gì và không thích gì. 

🔍 3. Đam mê không phải là cảm xúc ngắn hạn – Nó là hành trình phát triển và dấn thân 
Sau khi phát hiện ra sở thích sẽ đến giai đoạn phát triển nó dài hơn và tích cực hơn. Sự khởi đầu của sở thích mới cần được nối tiếp bởi trải nghiệm lặp lại vô số lần đó mới là yếu quyết định tạo nên đam mê.  
Sự hứng thú ban đầu rất mong manh và thường diễn ra một cách chóng vánh nên cần có sự nuôi dưỡng, chọn lọc tính cực và lâu dài. Nói cách khác, khi đã nhận ra bản thân thích làm việc gì, đó chính là lúc bạn nên kích hoạt sự hứng thú đó nhiều lần, hãy tìm ra cách để nó xảy ra nhiều lần. 

🔍 Cuối cùng tìm kiếm đam mê là hành trình không có mốc thời gian xác định cũng có thể bạn làm điều mình thích trong nhiều năm liền nhưng vẫn chưa thể gọi nó là đam mê, hãy xem xét liệu bạn có “làm mới” hứng thú đó của mình không. Bạn cần tìm cách tận hưởng những sắc thái khác nhau của quá trình này. Hãy thử áp dụng câu nói này của nhà triết học và tâm lý học người Mỹ William James “Cái cũ trong cái mới luôn thu hút sự chú ý. Cái cũ với một chút ít mới mẻ cũng có thể làm điều tương tự”. 

🎯 Kết bài, xin được trích dẫn kết luận của tác giả Angela Duckworth để trả lời cho câu hỏi đặt ra ở đầu bài:  “Theo đuổi đam mê không phải là lời khuyên tồi, nhưng quan trọng là phải biết cách nuôi dưỡng đam mê.”