Nói về chiến lược theo “NGÔN NGỮ BÀ NGOẠI”

Đầu tiên, người viết xin làm rõ “ngôn ngữ bà ngoại” là cách nói ví von, ngụ ý là chúng tôi sử dụng ngôn ngữ bình dân trong bài viết, với hi vọng có thể diễn đạt chủ đề về “chiến lược” có vẻ to tát một cách dễ hiểu, nhưng vẫn trọn vẹn ý tứ.

Nói về chiến lược thì nhiều thứ để bàn lắm. Ở đây chúng tôi chỉ đi về một số cái cốt yếu nhất, đó là chiến lược trả lời cho hai câu hỏi:

(1) Sân chơi của mình ở đâu?
(2) Giành chiến thắng trong đó bằng cách nào?

Câu thứ nhất là bài toán định vị. Phải biết xác định thị trường và khách hàng mục tiêu.

Chữ “ở đâu” vừa có thể nhìn ở phương diện vật lý, ví dụ như ở Việt Nam, hoặc xuất khẩu thì nhắm đến thị trường Đông Nam Á, Âu – Mỹ hoặc Trung Đông. Đó là những doanh nghiệp to đùng, còn doanh nghiệp nhỏ (chẳng hạn một quán cà phê) thì thị trường có thể chỉ là người tiêu dùng chung quanh điểm bán bán kính 3 cây số.

Chữ “ở đâu” trong thời đại này cần bổ sung thêm cái nhìn trên không gian mạng. Công nghệ, kỹ thuật, dịch vụ hậu cần tiên tiến đã cho phép một cửa hàng bán đồ lưu niệm nhỏ có thể phục vụ khách hàng ở Mỹ, hoặc giao hàng tận cùng mọi ngõ hẻm. Không gian quảng bá và tìm kiếm khách hàng được hiển thị ra ngoài chỉ nhờ vài cái click chuột trên website.

Ngoài ra, chữ “ở đâu” còn có thể là chân dung khách hàng về hành vi mua sắm/tiêu dùng hoặc đặc tính tính cách mà không liên quan gì đến địa lý. Đó có thể là những người thích uống trà sữa, các bạn tuổi teen, hội người già (nền kinh tế bạc sắp lên ngôi) hay những người yêu thú cưng. Đó cũng có thể là các bạn trẻ tự kỷ, người khiếm thị, người mắc bệnh nan y, hay bất kỳ một đối tượng nào mà chúng ta đủ hiểu vấn đề và mong muốn giải quyết vấn đề của họ.

Tóm lại, câu hỏi đầu tiên cần trả lời về mặt chiến lược là mình biết sân chơi của mình ở đâu: hách hàng của mình là ai, họ có đặc tính gì, nhu cầu gì, họ đang khao khát điều gì, hay trăn trở/lo lắng chuyện gì. Phải rõ điều này thì mới đến được câu hỏi số (2).

Câu hỏi số (2) là “Giành chiến thắng trong sân chơi đó bằng cách nào?”

Để giành chiến thắng tức là liên quan đến sự cạnh tranh. Doanh nghiệp cần ý thức rõ về lợi thế cạnh tranh của mình, cách chơi trên thị trường đó, cách tối ưu hóa nguồn lực mình đang có. Nói chung là nhiều câu hỏi nhỏ cần sáng tỏ trong ý số (2).

Nói về lợi thế cạnh tranh thì đại loại có 3 hướng tư duy cho doanh nghiệp chọn: một là giá rẻ (chiến lược chi phí thấp), hai là chất lượng sản phẩm/dịch vụ (chiến lược khác biệt hóa), ba là kết hợp cả hai. Chọn hướng nào thì tùy vào năng lực, nguồn lực và sở thích của doanh nghiệp.

Nói về cách chơi thì phải hiểu vị thế của công ty mình trên thị trường. Mình là tay chơi lão luyện đang dẫn đầu, là chú ngựa ô có thể làm đảo lộn mọi thứ, là anh lính chì cừ khôi bền bỉ, là chàng trai trẻ mới rón rén tiến vào thị trường, hay là cô biệt kích chỉ thích chiếm lĩnh một thị trường ngách nào đó. Nếu là tay chơi mới, lực còn mỏng thì cạnh tranh bằng “thế”. Nếu là tay chơi già dặn thì ngoài “thế” còn có “lực”.

Dùng “lực” tức là sử dụng chiến thuật áp đảo đối thủ nhờ lợi thế về mọi mặt: kinh nghiệm dày dạn, vị trí trên thị trường, uy tín lâu năm, tài chính vững mạnh, mối quan hệ chặt chẽ. Dùng “thế” tức là tìm đường ngách, lối tắt để đi, khai thác những cơ hội còn bị bỏ sót, tận dụng sự mới mẻ và uyển chuyển của một tay chơi mới còn hưng phấn và chưa bị vô lối mòn.

Nói về tối ưu hóa những gì đang có là nghệ thuật sử dụng nguồn lực. Nguồn lực của mình gồm nhân lực (con người, vốn xã hội), vật lực (cơ sở vật chất, hạ tầng, máy móc, công nghệ, v.v…) và tài lực (liên quan đến vốn liếng, tài chính). Nguồn lực thì luôn có hạn, do đó rất cần tư duy sáng tạo để sử dụng nguồn lực sao cho khéo, tiết kiệm mà vẫn đem lại kết quả tốt nhất. Ngoài ra, cũng vì nguồn lực có hạn nên phải ghi nhớ nguyên lý đánh đổi (trade-off). Chúng ta không thể có tất cả cùng một lúc. Phải biết chọn làm gì, bỏ gì, ưu tiên gì trước, những gì chỉ cần trên trung bình là được, còn những gì chắc chắn phải dốc toàn bộ tâm lực vô mà “chiến đấu đến cùng”.

Liên quan đến ý số (2) thì khả năng học hỏi và năng lực của đội ngũ mang tính quyết định. Phải làm cho bộ tư duy – kỹ năng – công cụ của đội ngũ thật sắc bén.

Công ty phải rất vững ở ý (1) và đầu tư nghiêm chỉnh cho công tác đào tạo ở ý (2). Kết hợp hai ý lại thì cơ bản là xong về chiến lược. Các phần khác như văn hóa, hệ thống, lãnh đạo sẽ bám vào chiến lược mà binh.

Nhóm chuyên môn Alastic

#strategy#alastic